پروتزهای دندانی چیست

پروتزهای دندانی چیست

پروتزهای دندانی به عنوان یکی از روش‌های اصلی بازسازی دندان‌های از دست رفته یا آسیب‌دیده، نقش مهمی در بهبود ظاهر، عملکرد و سلامت دهان و دندان ایفا می‌کنند. این پروتزها، که به عنوان دندان‌های مصنوعی نیز شناخته می‌شوند، شامل مجموعه‌ای از ابزارهای دندانپزشکی هستند که جایگزین دندان‌های طبیعی می‌شوند. پروتزهای دندانی انواع مختلفی دارند که بسته به نیاز بیمار، نوع آسیب و تعداد دندان‌های از دست رفته انتخاب می‌شوند. در این مقاله به بررسی جامع پروتزهای دندانی چیست، کاربردها، مزایا و معایب آنها می‌پردازیم.

اهمیت پروتزهای دندانی

از دست دادن دندان‌ها ممکن است به دلایل مختلفی از جمله پوسیدگی شدید، بیماری‌های لثه، آسیب‌های جسمی یا حتی افزایش سن رخ دهد. از دست دادن دندان‌ها نه تنها بر ظاهر فرد تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند مشکلات جدی در جویدن، گفتار و سلامت کلی دهان ایجاد کند. پروتزهای دندانی به رفع این مشکلات کمک می‌کنند و به بیمار امکان می‌دهند تا به زندگی روزمره خود بدون مشکل ادامه دهد. همچنین، پروتزهای دندانی از تغییرات در ساختار فک و چهره که ممکن است پس از از دست دادن دندان‌ها رخ دهد، جلوگیری می‌کنند.

انواع پروتزهای دندانی

پروتزهای دندانی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: پروتزهای ثابت و پروتزهای متحرک. هر کدام از این دسته‌ها شامل زیرگروه‌هایی هستند که بر اساس نیازها و شرایط خاص بیمار انتخاب می‌شوند.

1. پروتزهای ثابت

پروتزهای ثابت به دندان یا ایمپلنت‌های دندانی متصل شده و به صورت دائمی در دهان قرار می‌گیرند. بیمار نمی‌تواند آنها را به راحتی از دهان خارج کند و معمولاً نیاز به مداخلات دندانپزشکی برای نصب یا خارج کردن دارند. این نوع پروتزها شامل موارد زیر است:

الف. روکش (کروان)
روکش‌های دندانی یا “کروان” یکی از پرکاربردترین پروتزهای ثابت هستند که برای تقویت دندان‌های آسیب‌دیده یا تخریب‌شده استفاده می‌شوند. در مواردی که ساختار دندان ضعیف شده باشد یا بخشی از آن از بین رفته باشد، روکش دندانی به عنوان یک پوشش محکم عمل می‌کند و دندان را تقویت کرده و ظاهر آن را بهبود می‌بخشد. روکش‌ها از مواد مختلفی مانند سرامیک، فلز یا ترکیبی از هر دو ساخته می‌شوند.

ب. بریج (پل دندانی)
بریج دندانی یک نوع پروتز ثابت است که برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته استفاده می‌شود. در این روش، دندان‌های مجاور ناحیه خالی به عنوان پایه عمل می‌کنند و یک ساختار متصل به آنها جایگزین دندان‌های از دست رفته می‌شود. بریج‌ها معمولاً از فلز، سرامیک یا ترکیبی از این مواد ساخته می‌شوند.

ج. ایمپلنت دندانی
ایمپلنت دندانی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های پروتز ثابت است. این روش شامل کاشت یک پایه فلزی (معمولاً تیتانیوم) در فک است که به عنوان ریشه مصنوعی دندان عمل می‌کند. پس از مدتی که پایه با استخوان فک جوش می‌خورد، یک تاج دندانی بر روی آن قرار می‌گیرد. ایمپلنت‌ها به دلیل ظاهر طبیعی و دوام بالا، یکی از بهترین گزینه‌ها برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته هستند.

2. پروتزهای متحرک

پروتزهای متحرک به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بیمار بتواند آنها را به راحتی از دهان خود خارج کند. این نوع پروتزها بیشتر برای افرادی استفاده می‌شوند که تعداد زیادی از دندان‌های خود را از دست داده‌اند. انواع مختلف پروتزهای متحرک شامل موارد زیر است:

الف. دنچر کامل (دندان مصنوعی کامل)
دنچر کامل برای افرادی که تمام دندان‌های یک فک یا هر دو فک خود را از دست داده‌اند، استفاده می‌شود. این نوع پروتز به صورت کامل دندان‌های طبیعی را جایگزین می‌کند و به طور معمول از اکریلیک ساخته می‌شود. دنچرهای کامل به وسیله مکش به لثه‌ها چسبیده و در دهان قرار می‌گیرند. با این حال، استفاده از چسب‌های مخصوص دندان مصنوعی نیز ممکن است برای تثبیت بهتر آن‌ها نیاز باشد.

ب. دنچر تکه‌ای (پروتز جزئی متحرک)
دنچر تکه‌ای برای افرادی که تنها چند دندان از دست داده‌اند، استفاده می‌شود. این پروتز شامل تعدادی دندان مصنوعی است که به وسیله قلاب‌ها یا اتصالات مخصوص به دندان‌های باقی‌مانده متصل می‌شود. پروتز جزئی متحرک به بیمار اجازه می‌دهد تا بتواند دندان‌های از دست رفته را جایگزین کند و همچنان از دندان‌های طبیعی خود استفاده کند.

ج. اوور دنچر (Overdenture)
اوور دنچر نوع خاصی از دنچر است که بر روی ایمپلنت‌ها یا دندان‌های طبیعی باقی‌مانده قرار می‌گیرد. این نوع پروتز ثبات بیشتری نسبت به دنچرهای کامل معمولی دارد و برای افرادی که به دلیل از دست دادن استخوان فک یا لثه نمی‌توانند از دنچرهای کامل معمولی استفاده کنند، مناسب است.

مواد استفاده شده در پروتزهای دندانی

پروتزهای دندانی از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب ماده مناسب بستگی به نیازهای خاص بیمار و نوع پروتز دارد. برخی از مواد پرکاربرد شامل موارد زیر است:

1. اکریلیک
اکریلیک ماده‌ای سبک و ارزان است که در ساخت دنچرهای کامل و جزئی استفاده می‌شود. این ماده به راحتی قابل تغییر و تنظیم است، اما ممکن است به مرور زمان ساییده شود یا شکسته شود.

2. فلزات
فلزات مانند تیتانیوم و طلا به دلیل مقاومت بالا و دوام طولانی مدت، در ساخت ایمپلنت‌ها و بریج‌های دندانی استفاده می‌شوند. فلزات همچنین در ساخت روکش‌های دندانی و اتصالات پروتزهای جزئی نیز کاربرد دارند.

3. سرامیک
سرامیک یکی از بهترین مواد برای پروتزهای دندانی است که به دلیل شباهت زیاد به دندان‌های طبیعی و مقاومت در برابر لکه‌گیری، مورد توجه قرار می‌گیرد. سرامیک معمولاً در ساخت روکش‌ها، تاج‌ها و بریج‌های دندانی استفاده می‌شود.

4. ترکیبی از فلز و سرامیک
پروتزهای دندانی که از ترکیب فلز و سرامیک ساخته می‌شوند، دارای مقاومت فلز و زیبایی سرامیک هستند. این نوع پروتزها به ویژه در مواردی که استحکام و ظاهر هر دو اهمیت دارند، بسیار مناسب هستند.

مزایا و معایب پروتزهای دندانی

پروتزهای دندانی دارای مزایا و معایب خاصی هستند که بسته به نوع پروتز و شرایط بیمار متفاوت است. برخی از این مزایا و معایب عبارتند از:

مزایا

• بهبود ظاهر و اعتماد به نفس: پروتزهای دندانی به بهبود ظاهر بیمار کمک می‌کنند و اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهند.
• بهبود عملکرد دهان و دندان: پروتزها به بیمار کمک می‌کنند تا بتواند به راحتی غذا بخورد و صحبت کند.
• حفظ ساختار فک و لثه: استفاده از پروتزهای دندانی می‌تواند از تحلیل استخوان فک و تغییرات در ساختار چهره جلوگیری کند.

معایب

• نیاز به تنظیمات مداوم: برخی از پروتزهای متحرک ممکن است نیاز به تنظیمات مداوم داشته باشند، به خصوص زمانی که لثه‌ها و استخوان‌های فک تغییر می‌کنند.
• امکان شکستن یا ساییدگی: پروتزهای دندانی، به ویژه آنهایی که از اکریلیک ساخته شده‌اند، ممکن است به مرور زمان ساییده شوند یا بشکنند.
• هزینه: پروتزهای دندانی ثابت مانند ایمپلنت‌ها معمولاً هزینه بالایی دارند.

بیشتر بخوانید : بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان اصفهان

مراقبت از پروتزهای دندانی

مراقبت صحیح از پروتزهای دندانی اهمیت زیادی در دوام و کارایی آنها دارد. برخی از نکات مهم برای مراقبت از پروتزها شامل موارد زیر است:

• مسواک زدن روزانه: پروتزهای ثابت و متحرک باید به طور منظم تمیز شوند تا از تجمع پلاک و بروز مشکلات لثه‌ای جلوگیری شود.
• استفاده از دهان‌شویه: دهان‌شویه‌های ضدباکتریایی می‌توانند به جلوگیری از عفونت‌های دهانی و حفظ سلامت لثه‌ها کمک کنند

برای ویزیت و مشاوره با ما در ارتباط باشید.

آشنایی بیشتر با فلورایدتراپی دندان کودکان اصفهان