عادات غذایی مضر و پوسیدگی دندان کودکان: زنگ خطری که والدین نباید نادیده بگیرند
پوسیدگی دندان در کودکان یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در سنین پایین است. بسیاری از والدین تصور می‌کنند دندان‌های شیری به دلیل موقتی بودن، اهمیت چندانی ندارند، اما حقیقت این است که سلامت این دندان‌ها نقش مهمی در تکلم، تغذیه، رشد صحیح فک و حتی اعتماد به نفس کودک دارد. یکی از عوامل مهم در پوسیدگی دندان کودکان، عادات غذایی نادرست و مضر است که در این مقاله با جزئیات بهعادات غذایی مضر و پوسیدگی دندان کودکان خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید : عصب کشی دندان کودکان اصفهان
چرا دندان کودکان به سادگی پوسیده می‌شود؟
دندان‌های شیری مینای نازک‌تری نسبت به دندان‌های دائمی دارند و مقاومت کمتری در برابر اسیدهای تولیدشده توسط باکتری‌های دهان دارند. از طرف دیگر، کودکان معمولاً بهداشت دهان و دندان را به‌خوبی رعایت نمی‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود باقی‌مانده غذاها روی دندان‌ها باقی بماند و زمینه‌ساز پوسیدگی شود.
مهم‌ترین عادات غذایی مضر برای دندان کودکان
۱. مصرف زیاد قندهای ساده و شیرینی‌جات
بیسکوییت، شکلات، آب‌نبات، ژله، شیرکاکائو و نوشابه‌ها دشمنان شماره یک دندان کودکان هستند. قند موجود در این خوراکی‌ها در ترکیب با باکتری‌های دهان، اسید تولید می‌کند و این اسید مینای دندان را تخریب کرده و پوسیدگی ایجاد می‌کند. مصرف مداوم میان‌وعده‌های شیرین بین وعده‌های غذایی، پوسیدگی را تسریع می‌کند.
۲. نوشیدنی‌های شیرین به‌ویژه در شیشه شیر یا لیوان نی‌دار
برخی والدین برای آرام کردن کودک در زمان خواب، به او شیر یا آبمیوه در شیشه شیر می‌دهند. باقی‌ماندن این مایعات شیرین در دهان کودک در طول خواب باعث می‌شود اسیدها مدت طولانی‌تری روی دندان باقی بمانند. این مشکل که به آن پوسیدگی زودرس کودکی (Early Childhood Caries) گفته می‌شود، بسیار شایع است.
۳. مصرف مداوم تنقلات چسبناک
تنقلاتی مانند لواشک، آلوچه، شکلات‌های کش‌دار یا پاستیل، مدت طولانی‌تری روی سطح دندان باقی می‌مانند و تمیز کردن آن‌ها نیز دشوارتر است. این خوراکی‌ها محیط ایده‌آلی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند.
۴. خوردن غذاهای فرآوری‌شده و ناسالم
چیپس، پفک و فست‌فودها نه‌تنها از نظر تغذیه‌ای ارزش پایینی دارند بلکه به‌دلیل بافت خشک و چسبنده خود به راحتی به سطح دندان می‌چسبند. ضمن این‌که این مواد معمولاً فاقد ترکیبات محافظ مثل کلسیم یا فسفر هستند.
تاثیر زمان‌بندی مصرف غذا بر پوسیدگی دندان
صرف‌نظر از نوع غذا، زمان و دفعات مصرف هم نقش بسیار مهمی دارند. مثلاً اگر کودک در طول روز چندین بار خوراکی شیرین یا نشاسته‌ای مصرف کند، به دندان‌هایش فرصت ترمیم نمی‌دهد. بزاق دهان به‌طور طبیعی به بازیابی مواد معدنی مینای دندان کمک می‌کند، اما اگر دائماً غذا وارد دهان شود، این فرآیند مختل می‌شود.
آیا تمام خوراکی‌های شیرین مضر هستند؟
نه لزوماً. مصرف خوراکی‌های شیرین طبیعی مثل میوه‌ها اگر در کنار وعده‌های اصلی باشد و کودک پس از آن دهانش را با آب بشوید، مشکل‌ساز نیست. نکته مهم این است که این نوع خوراکی‌ها جایگزین تنقلات مصنوعی و فرآوری‌شده شوند.
بیشتر بخوانید : بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان اصفهان
راهکارهایی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان
۱. آموزش و ایجاد عادت مسواک زدن
از سنین پایین باید کودک را با مسواک و خمیردندان آشنا کرد. بهتر است والدین ابتدا خودشان دندان کودک را مسواک بزنند و کم‌کم این مسئولیت را به کودک بسپارند. استفاده از خمیردندان فلورایددار متناسب با سن کودک نیز بسیار مهم است.
۲. محدود کردن مصرف میان‌وعده‌های شیرین
به جای خرید تنقلات آماده، میان‌وعده‌های خانگی سالم‌تر مانند سیب، پنیر، بادام خردشده یا ماست را جایگزین کنید. مصرف شیرینی‌جات را به وعده‌های اصلی محدود کنید.
۳. اجتناب از شیشه شیر هنگام خواب
بهتر است بعد از آخرین وعده شیر یا آبمیوه، دهان کودک با آب تمیز شسته شود یا با گاز استریل تمیز شود. هیچ‌گاه شیشه حاوی مایعات شیرین را هنگام خواب در اختیار کودک نگذارید.
۴. مراجعه منظم به دندانپزشک اطفال
معاینات منظم هر ۶ ماه یکبار به کشف زودهنگام پوسیدگی‌ها کمک می‌کند. همچنین فلورایدتراپی یا سیلنت‌تراپی (پوشاندن شیارهای دندان با ماده محافظ) می‌تواند از پوسیدگی جلوگیری کند.
تغذیه مناسب برای تقویت دندان‌های کودکان
برای داشتن دندان‌های سالم، فقط کافی نیست که از مواد غذایی مضر پرهیز کنیم، بلکه باید خوراکی‌های مفید را هم در رژیم غذایی کودک بگنجانیم. مواد غذایی غنی از کلسیم، فسفر و ویتامین D مثل شیر، ماست، تخم‌مرغ، ماهی و سبزیجات برگ سبز به تقویت مینای دندان کمک می‌کنند. همچنین آب زیاد باعث افزایش بزاق و شستشوی طبیعی دهان می‌شود.
آشنایی بیشتر با فلورایدتراپی دندان کودکان اصفهان
جمع‌بندی: مراقب لبخند کودک‌تان باشید
پوسیدگی دندان در کودکان مشکلی رایج اما قابل پیشگیری است. اصلاح عادات غذایی، آموزش بهداشت دهان، و بررسی‌های دوره‌ای توسط دندانپزشک، سه ضلع مهم در پیشگیری از این مشکل هستند. به یاد داشته باشید که دندان‌های شیری سالم، زیربنای دندان‌های دائمی قوی در آینده خواهند بود.
